Niewykorzystany urlop wypoczynkowy a ustanie stosunku pracy

W przypadku wypowiedzenia umowy o pracę pracownik, bez względu na to czy wypowiedzenia dokonał pracownik czy pracodawca, jest zobowiązany wykorzystać przysługujący mu urlop wypoczynkowy, jeżeli w tym okresie pracodawca udzieli mu urlopu.

W przypadku niewykorzystania przez pracownika urlopu w całości lub w części, w związku z zakończeniem stosunku pracy przysługuje mu ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop wypoczynkowy.

Wypłata ekwiwalentu nie jest wymagana w przypadku nawiązania kolejnego stosunku pracy z tym samym pracodawcą bezpośrednio po rozwiązaniu poprzedniego stosunku pracy.

Przykład 1:

Pracownik otrzymał rozwiązanie umowy o pracę z zachowaniem dwutygodniowego okresu wypowiedzenia.

Jego bilans urlopowy na dzień wręczenia wypowiedzenia wynosi:

• 7 dni urlopu zaległego
• 5 dni urlopu bieżącego

W opisanym przypadku pracodawca może jednostronnie zobowiązać pracownika do wykorzystania 10 dni urlopu w okresie wypowiedzenia, natomiast za pozostałe 2 dni urlopu zobowiązany jest wypłacić ekwiwalent.

Przykład 2:

Pracownik otrzymał rozwiązanie umowy o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia.

Jego bilans urlopowy na dzień wręczenia wypowiedzenia wynosi 3 dni urlopu bieżącego.

W opisanym przypadku pracodawca jest  zobowiązany  wypłacić ekwiwalent za 3 dni urlopu.

Kiedy należy wypłacić ekwiwalent ?

W  praktyce pojawiają się wątpliwości dotyczące właściwego terminu, w którym należy dokonać wypłaty ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy.

Z przepisów kodeksu pracy dotyczących urlopów wypoczynkowych nie wynika wprost w jakim terminie należy dokonać wypłaty ekwiwalentu za urlop. Kodeks Pracy mówi bowiem, że prawo do ekwiwalentu pracownik nabywa w momencie rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy. Przepis ten wskazuje więc na ostatni dzień zatrudnienia i w tym też dniu, co do zasady, ekwiwalent powinien być wypłacony.

W ostatnim dniu zatrudnienia prawo pracownika do niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego przekształca się w prawo do ekwiwalentu pieniężnego za ten urlop – z uwagi na to, że rozwiązanie lub wygaśnięcie umowy o pracę uniemożliwia wykorzystanie urlopu wypoczynkowego w naturze. Takie też stanowisko przyjął też Sąd Najwyższy w wyroku z 29 marca 2001 r., sygn. akt I PKN 336/00, stwierdzając, że:

„Z dniem rozwiązania stosunku pracy prawo pracownika do urlopu wypoczynkowego w naturze przekształca się w prawo do ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop. W tym też dniu rozpoczyna bieg termin przedawnienia roszczenia o ekwiwalent pieniężny za niewykorzystane w naturze, a nieprzedawnione urlopy wypoczynkowe.”

Przydatne orzecznictwo

Uchwała SN z dnia 20 sierpnia 1997 r., sygn. III ZP 26/97

W przypadku rozwiązania stosunku pracy i niewykorzystania z tego powodu urlopu wypoczynkowego nabytego w pełnym wymiarze (art. 153 § 3 kp) pracownikowi przysługuje od dotychczasowego pracodawcy ekwiwalent pieniężny odpowiadający urlopowi w wymiarze proporcjonalnym do okresu przepracowanego u tego pracodawcy w roku, w którym rozwiązano stosunek pracy, także w sytuacji, gdy nastąpiło to w związku z nabyciem przez pracownika uprawnień emerytalnych (art. 171 § 1 kp w związku z art. 1551 § 1 pkt 1 kp).

Wyrok SN z dnia 29 marca 2001 r., sygn. akt I PKN 336/00

Z dniem rozwiązania stosunku pracy prawo pracownika do urlopu wypoczynkowego w naturze przekształca się w prawo do ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop. W tym też dniu rozpoczyna bieg termin przedawnienia roszczenia o ekwiwalent pieniężny za niewykorzystane w naturze, a nieprzedawnione urlopy wypoczynkowe.

Wyrok SN z dnia 05.12.1996 r., sygn. akt: I PKN34/96 

SN stwierdził, że roszczenie o ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop, bez względu na to, czy chodzi o urlop bieżący, czy też zaległy, staje się wymagalne w dniu rozwiązania stosunku pracy.

Wyrok z dnia 15.10.1976 r. sygn. akt I PRN 71/76

Pracownik nabywa prawo do ekwiwalentu pieniężnego za nie wykorzystany urlop w dacie rozwiązania stosunku pracy;