Dobowy odpoczynek – to gwarancja 11 godzin odpoczynku w każdej dobie pracowniczej

Okresy odpoczynku to nowa instytucja wprowadzona do KP z dniem 1 stycznia 2004r. Dzięki jej wprowadzeniu pracownicy mają obecnie prawo domagać się aby kolejne dniówki oddzielone były okresami wypoczynku o odpowiedniej długości. Wprowadzona została dobowa oraz tygodniowa norma wypoczynku.

Dobowy odpoczynek gwarantuje pracownikowi 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku w każdej dobie pracowniczej. Pamiętajmy, że przez dobę pracowniczą należy rozumieć kolejne 24 godziny, poczynając od godziny, w której pracownik rozpoczyna pracę zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy. Maksymalny okres czasu jaki może przepracować pracownik, nie naruszając tej normy wynosi 13 godzin.   Nie możemy również zapomnieć o tym, iż pracownik nie może dwukrotnie rozpoczynać pracy w tej samej dobie pracowniczej.

Przykład 1:

Pracownik firmy X zatrudniony w podstawowym systemie czasu pracy od poniedziałku do piątku w godzinach 8-16.

Jego doba pracownicza to 24 kolejne godziny od godziny, w której rozpoczął pracę, czyli 8-8.

Maksymalny czas przez jaki pracownik może pozostać w dyspozycji pracodawcy poza normalnymi godzinami pracy w okresie poniedziałek – piątek to kolejne 5 godzin po zakończeniu pracy każdego dnia roboczego tj. w godzinach 16-21.

Legenda:

DT – dzień tygodnia

DM – dzień miesiąca

GP – godziny pracy

DP – doba pracownicza

MCDP w DP – maksymalny czas dyspozycji pracownika w dobie pracowniczej

Dobowa norma wypoczynku nie dotyczy:

• pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy,
• przypadków konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii.

W powyższych przypadkach, więc okresy odpoczynku mogą być krótsze od 11 godzin. Krótsze okresy należy jednak wyrównać w danym okresie rozliczeniowym okresami dłuższymi, tak aby średnia była zgodna z normą. Można więc powiedzieć, iż w tym przypadku obowiązuje równoważna norma wypoczynku.

W przypadku przerwania odpoczynku dobowego, np. wskutek awarii, 11-godzinnego, pracownikowi przysługuje równoważny okres odpoczynku, który należy mu zrekompensować do końca okresu rozliczeniowego.

Rekompensata polega na tym, że w innym dniu tego samego okresu rozliczeniowego należy oddać pracownikowi uzupełniający okres odpoczynku równy liczbie godzin, o jakie odpoczynek został skrócony. Ten skrócony odpoczynek to jednak nie czas poświęcony na np. usunięcie awarii, a godziny, które brakują do pełnego, nieprzerwanego 11-godzinnego odpoczynku.

Zrównoważenie skróconego odpoczynku dobowego polega na wydłużeniu innego okresu odpoczynku o brakującą liczbę godzin, przy czym powinno to nastąpić w jednym „odcinku” (nie po 1 godzinie w kilku dniach). Brakujące godziny należy zatem dodać do innego okresu odpoczynku dobowego w tym samym okresie rozliczeniowym i udzielić łącznie.

 Przykład 2.

Pracownik jest zatrudniony w systemie podstawowym od poniedziałku do piątku w godz. 8.00 -16.00. Z powodu awarii pracownik został wezwany do pracy w godz. 22.00-23.00. Jak należy zrównoważyć przerwany odpoczynek dobowy?
Pracownik miał zapewniony odpoczynek dobowy w dwóch częściach:
• w godz. od 16.00 do 22.00 obejmująca 6 godzin,
• w godz. od 23.00 do 8.00 obejmującą 9 godzin.
W takiej sytuacji za dobowy odpoczynek przyjmujemy zawsze dłuższą część, czyli w tym przypadku 9-godzinną. Nieprzerwany dobowy odpoczynek, w omawianym przypadku, objął zatem jedynie 9 godzin. Do 11-godzinnego nieprzerwanego odpoczynku pracownikowi zabrakło zatem 2 godzin. Należy mu je oddać do końca okresu rozliczeniowego, poprzez jednorazowe wydłużenie o te 2 godziny innego dobowego lub tygodniowego odpoczynku.

Autor: Monika Smulewicz